Programas

Proxecta+

Estas actividades forman parte do proxecto Proxecta+, unha iniciativa educativa que promove a aprendizaxe activa e a descuberta da contorna dos nosos estudantes. Neste caso, todas as actividades están centradas no Camiño de Santiago Sanabrés, unha das rutas máis significativas que atravesa a provincia de Ourense, achegando ao alumnado á historia, á cultura e á xeografía local. 

O Camiño de Santiago non só é un importante itinerario espiritual e cultural, senón tamén un elemento que permite coñecer mellor a nosa contorna e as nosas tradicións. Este proxecto foi incluído na Semana Cultural do colexio, onde todo o alumnado participa activamente en diferentes actividades e proxectos sobre un mesmo tema. 

No noso caso, a elección foi o Camiño de Santiago, co fin de que os estudantes descubran o valor histórico e cultural desta ruta, así como a súa importancia para a súa propia comunidade. A través destas actividades, os alumnos non só traballan conceptos de lingua galega e literatura, senón tamén desenvolven habilidades creativas e colaborativas, fortalecendo a súa identidade e conexión coa súa terra.

Día 1: Descubrindo o Camiño Sanabrés e os seus símbolos

No primeiro día de actividades do proxecto Proxecta+, os alumnos comezan a súa inmersión no Camiño de Santiago Sanabrés, unha das rutas máis representativas que atravesa a nosa provincia de Ourense. 

O obxectivo principal desta xornada é que os estudantes se familiaricen co percorrido do Camiño Sanabrés, coñecendo os lugares por onde pasa e reflexionando sobre a súa importancia histórica, cultural e espiritual.

Actividade 1: Elaboración de mapas do Camiño Sanabrés

Os alumnos comezan o día elaborando mapas do Camiño Sanabrés, un exercicio práctico no que teñen que identificar as localidades e os puntos máis significativos que conforman esta ruta. 

A través de investigación e traballo en grupo, os estudantes descubrirán os principais marcos xeográficos e históricos que o Camiño Sanabrés atravesa, poñendo énfase na súa conexión coa cidade de Santiago de Compostela. 

Cada alumno marcará no mapa as etapas do Camiño, prestando especial atención á contorna de Ourense e ás particularidades que fan desta ruta un percorrido único.

d1-a1

Actividade 2: Elaboración de escudos do Camiño de Santiago

Unha vez finalizado o traballo co mapa, os estudantes investigarán e estudarán os símbolos representativos do Camiño de Santiago, tales como a cuncha de vieira, as flechadas (as famosas sinais do Camiño), a cruz de Santiago e outros emblemas tradicionais. O obxectivo desta actividade é que os alumnos comprendan o significado profundo e simbólico de cada un destes elementos, relacionándoo coas rutas do Camiño, a súa historia e as tradicións que foron nacendo ao redor deste itinerario milenario.

Despois de aprender sobre cada símbolo, os alumnos elaborarán o seu propio escudo do Camiño de Santiago, integrando os símbolos que mellor representen o seu percorrido, as súas sensacións ou mesmo o seu propio punto de vista sobre a ruta. Este exercicio non só fomenta a aprendizaxe sobre o Camiño, senón tamén a súa creatividade, ao permitirlles combinar os diferentes elementos de forma única e persoal.

Ao longo desta xornada, os estudantes non só descubrirán as características físicas e históricas do Camiño Sanabrés, senón tamén comezarán a entender a súa relevancia dentro do contexto cultural galego e universal. Esta primeira día servirá de base para seguir explorando ao longo da semana outros aspectos do Camiño, tanto desde o punto de vista humano como artístico e literario.

Día 2: A Flora e a Fauna do Camiño Sanabrés

No segundo día do proxecto Proxecta+, os alumnos centran a súa atención na flora e fauna que podemos atopar ao longo do Camiño Sanabrés, coñecendo a biodiversidade que caracteriza as diferentes etapas desta ruta. 

A través de investigacións, debates e actividades prácticas, os estudantes descubrirán as especies máis representativas das zonas que atravesa o Camiño, así como a súa importancia ecolóxica e cultural.

Actividade 1: Investigación sobre a flora do Camiño Sanabrés

Os alumnos iniciarán o día facendo unha investigación sobre as plantas e árbores que poden atoparse ao longo do Camiño Sanabrés. Traballarán en grupos e asignaranse diferentes especies que se dan nas diversas zonas que percorre esta ruta. 

Estudarán plantas autóctonas como o carballo, o castiñeiro, o piñeiro, así como flores como a orquídea ou a camelia, e plantas aromáticas como o tomillo ou a menta. 

Cada grupo preparará unha breve presentación na que exporá características principais de cada planta, a súa localización ao longo do Camiño, e as súas propiedades medicinais ou culturais.

Actividade 2: Investigación sobre a fauna do Camiño Sanabrés

Unha vez rematada a parte da flora, os rapaces investigarannos sobre os animais que habitan nas áreas que o Camiño Sanabrés percorre. 

Estudarán especies como o lobo ibérico, o xabaril, o galo de monte, a corda ou a lagarta. Ademais, explorarán os insectos máis comúns como a abella ou a libélula, e as aves como o buitre negro ou a anduriña. 

Os alumnos farán unha breve investigación sobre os hábitats destas especies, os seus hábitos e a súa relación co medio ambiente do Camiño.

Día 3: A Arquitectura Románica no Camiño Sanabrés

No terceiro día do proxecto Proxecta+, os alumnos mergúllanse no fascinante mundo da arquitectura románica, un dos elementos máis representativos do Camiño de Santiago, e estudan como esta influencia se reflicte no percorrido do Camiño Sanabrés. 

A través de investigacións e traballos prácticos, os estudantes aprenderán sobre as características principais do estilo románico e como se manifestan en diversos monumentos que adornan esta ruta, contribuíndo á súa riqueza cultural e histórica.

Actividade 1: Investigación sobre as características da arquitectura románica

A primeira parte da xornada estará dedicada á investigación sobre as principais características da arquitectura románica, especialmente aquelas que podemos atopar no Camiño de Santiago. 

Os alumnos dividiranse en grupos e, a partir de fontes bibliográficas e recursos en liña, descubrirán as claves do estilo románico, como as arcos de medio punto, as bóvedas de canón, as columnas robustas, as ventás pequenas e as figuras esculpidas nas igrexas e mosteiros. 

Cada grupo preparará unha presentación sobre un aspecto concreto da arquitectura románica, explicando como se aplican estas características en Galicia e no Camiño Sanabrés.

Actividade 2: O impacto da arquitectura románica no Camiño de Santiago

Unha vez coñecidas as bases do estilo románico, os alumnos investigarán sobre o impacto que esta arquitectura tivo para o Camiño de Santiago. 

Explorarase como as igrexas, mosteiros e pontes románicas non só son monumentos de gran beleza, senón tamén puntos de acollida para os peregrinos, lugares de descanso, reflexión e oración. 

Os estudantes analizarán como estas construcións formaban parte fundamental do camiño, creando unha infraestrutura que facilitaba o percorrido e protexía aos camiñantes. 

O estudo tamén incluirá o simbolismo relixioso e cultural que se reflicte nas obras románicas, relacionadas co xiro espiritual do Camiño.

Actividade 3: Investigación sobre monumentos románicos ao longo do Camiño Sanabrés

A continuación, os rapaces investigaran sobre algúns dos monumentos románicos máis significativos que se atopan ao longo do Camiño Sanabrés. 

Entre estes, un dos máis destacados é o Monasterio de Oseira, un exemplo excepcional de arquitectura románica que se localiza no municipio de San Cristovo de Cea, en Ourense. 

Os alumnos profundarán na historia deste monasterio, fundado no século XII, e nas súas características arquitectónicas, como as súas bóvedas de canón, as arcos de medio punto, e as esculturas relixiosas que adornan as fachadas e os interiores.

Día 4: As Lendas ao Longo do Camiño Sanabrés

No cuarto día do proxecto Proxecta+, os alumnos entran no mundo das lendas e as tradicións orais, un aspecto fundamental do imaxinario popular do Camiño de Santiago. 

O obxectivo desta xornada é que os estudantes descubran como as lendas e historias locais son parte importante da cultura que rodea ao Camiño Sanabrés, creando unha conexión entre a historia e a mitoloxía, entre o real e o lendario.

Actividade 1: Investigación sobre as características das lendas

O día comezará cunha investigación sobre as características e elementos que fan que unha historia se considere lenda. 

Os rapaces aprenderán que as lendas son relatos tradicionais cheos de simbolismo, elementos fantásticos e figuras heroicas, pero tamén de ensinanzas ou explicacións sobre o mundo. 

A partir de exemplos, analizarán como as lendas adoitan ter unha base histórica (aínda que transformada pola tradición) e como os personaxes e lugares desta narrativa están entrelazados coa cultura popular. 

Discutirán sobre as características principais das lendas, como o seu carácter misterioso, a presenza de seres mitolóxicos, e a súa transmisión oral de xeración en xeración.

Actividade 2: Recopilación de lendas das vilas do Camiño Sanabrés

Unha vez que os alumnos teñan claro o que son as lendas, investigarán sobre as lendas populares das vilas e localidades polas que pasa o Camiño Sanabrés. Traballarán en grupos, e cada grupo investigará as lendas asociadas a diferentes puntos do Camiño, por exemplo:

  • A lenda do “Mosteiro de Oseira”: A lenda conta que, cando o mosteiro foi fundado, un misterioso ser apareceu ante os monxes e lles deu o poder de curar enfermos. Con todo, a súa verdadeira identidade nunca foi revelada, e algúns cren que se trataba dun espírito protector do Camiño.
  • A lenda de “San Mamede de Lores”: Nesa zona, a lenda fala dun monxe que chegou á ermida e foi capaz de facer que as augas dunha fonte brotaran de novo, despois de que o lugar estivese seco durante anos, grazas á súa oración. Esta lenda está relacionada coa conexión espiritual do Camiño e a súa capacidade de ofrecer consolo aos peregrinos.
  • A lenda de “A Fonte do Santo” en Vilariño: Conta que un peregrino que pasaba por esa fonte foi curado de febres altísimas grazas á auga, e desde daquela a fonte se converteu nun lugar de devoción. As persoas cren que a auga ten propiedades curativas.
  • A lenda de “O Tesouro do Camiño” en A Pobra de Trives: Di a lenda que un cabaleiro que camiñaba polo Camiño Sanabrés enterrou un grande tesouro antes de partir cara a Santiago, pero deixou un enigma que ninguén foi quen de resolver para atopalo.

Día 5: Murais

Actividade 1: Planificación e deseño do mural

O día comeza cunha breve reflexión grupal sobre todo o aprendido durante a semana. Os alumnos revisarán as diferentes actividades nas que participaron, discutindo os aspectos máis interesantes ou sorprendentes do Camiño Sanabrés, desde as súas especies naturais até as historias e monumentos que descubrieron. 

Cada grupo elixirá un tema ou un conxunto de temas relacionados co Camiño para o seu mural, baseándose nas seguintes áreas:

  • A flora e a fauna do Camiño Sanabrés: O grupo poderá recoller as plantas e animais máis representativos da ruta, destacando aquelas especies que tiveron maior protagonismo na súa investigación.
  • A arquitectura románica e os monumentos: Outro grupo poderá centrarse nos aspectos arquitectónicos do Camiño Sanabrés, destacando edificios importantes como o Monasterio de Oseira, as igrexas románicas ou as pontes.
  • As lendas e tradicións do Camiño: Un grupo poderá ilustrar as lendas máis populares, como as historias de Oseira, San Mamede de Lores, ou A Fonte do Santo, creando un mural que mesture o aspecto visual das lendas coas súas leccións culturais.

Cada grupo fará un deseño preliminar do mural, organizando as ideas e seleccionando os elementos que mellor representen os seus coñecementos e descubrimentos.

Actividade 2: Creación do mural

Unha vez que se teñan definido os temas e os deseños, os grupos comezarán a crear os seus murais utilizando diversos materiais como cartolina, témperas, ceras, lápices de cor, retallos de papel, pegatinas, ou mesmo fotocopias de imaxes que reflictan o que investigaron. 

Durante este proceso, os estudantes traballarán de maneira colaborativa, facendo uso das súas habilidades artísticas para plasmar de forma visual todo o que aprenderon:

  • Nos murais de flora e fauna, os alumnos representarán diferentes plantas e animais, usando cores e formas que imiten a natureza, e incluirán información breve sobre as especies.
  • Nos murais de arquitectura románica, se ilustrarán as principais características do estilo, como as bóvedas, os arcos de medio punto, e os símbolos relixiosos, e incluirán exemplos dos monumentos do Camiño Sanabrés.
  • Nos murais das lendas, os rapaces recrearán escenas das historias recollidas, usando imaxes simbólicas ou personaxes lendarios, e explicarán brevemente a historia que acompaña a cada lenda.

Produto Final

O produto final consistiu na creación dun mapa interactivo sobre o Camiño de Santiago Sanabrés, que atravesa a provincia de Ourense, co obxectivo de ofrecer información útil e detallada aos peregrinos que percorren esta ruta. 

Unha vez reunidos todos os materiais, empregaron a ferramenta dixital Genially para crear o mapa interactivo, engadindo marcos, descricións e imaxes en cada localización relevante. 

O mapa resultante permitiu combinar coñecemento histórico e cultural cunha presentación atractiva e accesible, ofrecendo aos peregrinos unha guía visual que recolle elementos como as especies de plantas e animais que se atopan ao longo do camiño, os monumentos románicos que salpican a ruta e as narrativas mitolóxicas que envolven os distintos puntos do percorrido. 

A actividade non só promoveu a aprendizaxe sobre o Camiño Sanabrés, senón que tamén fomentou a creatividade e o traballo en equipo, ao mesmo tempo que desenvolveu habilidades tecnolóxicas dos estudantes na creación de recursos interactivos.

Ligazón ao mapa: https://view.genially.com/67c98cfb71fb63cafe5c46c5/interactive-image-camino-sanabres

Exposición do proxecto

No marco das Xornadas abertas do colexio, os estudantes presentaron o seu proxecto sobre o Camiño de Santiago Sanabrés nun stand interactivo, onde amosaron o mapa creado con Genially. 

O proxecto centrábase en ofrecer unha guía visual e informativa para os peregrinos, recollendo aspectos clave da ruta que pasa pola provincia de Ourense, como a flora e fauna local, a arquitectura románica e as lendas tradicionais. 

Durante a exposición, os alumnos explicaron aos visitantes o proceso de investigación realizado, detallando as diferentes partes do mapa e as súas achegas persoais: desde a identificación de especies autóctonas ata o estudo de monumentos como a Igrexa de Santa María de Oseira ou as historias e mitos populares. 

Os asistentes, tanto profesores como familiares e compañeiros, puideron interactuar co mapa e explorar os diferentes puntos de interese, facendo preguntas e aprendendo sobre os elementos culturais e naturais que enriquecen o Camiño. 

A actividade foi un éxito, xa que non só permitiu aos estudantes compartir o seu traballo, senón tamén transmitir a súa aprendizaxe de maneira dinámica e accesible, fomentando o interese pola cultura e a historia do noso patrimonio.

Avaliación

O proxecto educativo sobre o Camiño de Santiago Sanabrés en Ourense foi unha experiencia enriquecedora tanto para o alumnado como para o profesorado. Este proxecto permitiulles aos estudantes explorar a importancia cultural, histórica e social desta ruta de peregrinación, mentres desenvolvían habilidades clave en diversas áreas de aprendizaxe.

A avaliación da aprendizaxe realizouse mediante unha combinación de observación continua, actividades prácticas e avaliacións formais. Os estudantes demostraron unha mellora significativa na súa comprensión da historia do Camiño de Santiago, así como na súa capacidade para analizar e reflexionar sobre o seu impacto na rexén de Ourense. Ademais, adquiriron habilidades en investigación, colaboración e presentación de información. Utilizáronse ferramentas como Google Forms e Kahoot para facilitar a avaliación e facer o proceso máis interactivo.

Desde a perspectiva docente, o proxecto foi unha oportunidade para innovar na metodoloxía de ensinanza. Promoveuse un enfoque interdisciplinario, integrando materias como historia, xeografía, lingua e arte. Os profesores avaliaron a súa práctica mediante a reflexión sobre a eficacia das estratexias utilizadas, o nivel de participación dos estudantes e os resultados de aprendizaxe obtidos. Esta autoavaliación permitiu identificar áreas de mellora e fortalecer as técnicas de ensinanza para futuros proxectos.

O autotraballo foi unha parte fundamental do proxecto, fomentando a autonomía e a responsabilidade do alumnado no seu propio proceso de aprendizaxe. Avaliouse a capacidade dos estudantes para xestionar o seu tempo, investigar de maneira independente e presentar os seus achados de forma coherente e creativa. Os resultados amosaron que os estudantes que se comprometeron máis co autotraballo acadaron unha aprendizaxe máis profunda e significativa.

En conclusión, o proxecto sobre o Camiño de Santiago Sanabrés en Ourense foi un éxito en termos de aprendizaxe estudantil, innovación docente e desenvolvemento de habilidades de autotraballo. Este tipo de iniciativas reforzan a importancia dunha educación integrada e contextualizada, que conecta a aprendizaxe académica co entorno cultural e histórico do alumnado.